دانستنی های غذایی

غذا چیست؟ هر چیزی که در بدن تولید انرژی کند غذا گویند.

علم تغذیه چیست ؟ علمی است که از تغییر و تبدیل مواد غذایی در بدن، شرکت مواد مغذی در بافتها بعد از جذب، عمل این مواد در فعالیتهای بیولوژیکی بدن و بالاخره دفع آنها صحبت می کند.

 

مواد غذایی به سه دسته تقسیم می شوند:

۱- هیدراتهای کربن

۲- چربیها

۳- پروتئین ها

هیدراتهای کربن از کربن، هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده اند. با سوختن هر گرم هیدرات کربن در بدن ۴ کیلوکالری انرژی تولید می شود. هیدراتهای کربن به سه دسته الف: مونوساکاریدها ب: دی ساکاریدها ج: پلی ساکاریدها تقسیم می شوند.

مونوساکاریدها یا قندهای ساده، مستقیما” توسط بدن جذب می شوند و به سه دسته ۱- گلوکز ۲- گالاکتوز ۳- فروکتوز تقسیم می شوند، دی ساکاریدها ابتدا به مونوساکاریدها تجزیه و سپس جذب می شوند و به سه دسته ۱- ساکارز یا قند چغندر( گلوگز + گالاکتوز ) ۲- مالتوز یا قند جو( گلوکز + گلوکز ) ۳- لاکتوز یا قند شیر ( فروکتوز + گلوکز )، پلی ساکاریدها به سه دسته ۱- نشاسته ( در سیب زمینی فراوان است ) ۲- گلیکوژن ( فرم ذخیره گلوکز در بدن است ) ۳- سلولز ( در گیاهان وجود دارد، بدن ما نمی تواند آنرا تجزیه کند اما عمل دفع را آسان می کند ). منابع هیدرات کربن شامل : مربا، عسل، غلات، حبوبات، سیب زمینی، ماکارونی و مواد قندی می باشد.

کمبود هیدراتهای کربن در بدن باعث می شود که چربیها در بدن ناقص بسوزند، که در نتیجه آن مواد ستنی در بدن تولید و موجب سرگیجه در بدن می شوند.

چربیها از کربن، هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده اند که مقدار اکسیژن کمتر از کربن و هیدروژن است. از سوختن هر گرم چربی در بدن ۹ کیلوکالری انرژی در بدن تولید می شود. چربیها از یک مولکول گلیسرول تشکیل شده اند، از ۱ تا ۳ اسید چرب به آنها وصل و چربی تولید می شود.

چربیها به دو دسته تقسیم می شوند:

۱- اشباع شده که تمام ظرفیتهای کربن توسط هیدروژن پر شده است. ۲- غیراشباع که باندهای دوگانه دارند.

عمل چربیها در بدن: ۱- تولید و ذخیره انرژی ۲- عایق سازی بدن ۳- اشتها آور هستند ۴- سیری ایجاد می کنند ۵- برای ویتامین های محلول در چربی لازم هستند. منابع چربی عبارتند از : ۱- روغن ها شامل ، حیوانی و گیاهی ۲- کره و مارگارین ۳- گوشت ها ( قرمز و سفید) ۴- مغزهای دانه ها ( گردو، پسته، بادام و …..) ۵- سس مایونز. چربیها برای جذب در بدن، توسط آنزیم لیپاز که از دیواره روده ترشح می شود به اسید های چرب و گلیسرول تجزیه می شوند. چربیها برای تولید انرژی در بدن باید به گلیکوز تبدیل شوند.

پروتئین ها از کربن، هیدروژن، اکسیژن و نیتروژن تشکیل شده اند. پروتئین ها به دو دسته تقسیم می شوند:

۱- ساده ( از اسید های آمینه تشکیل شده اند). ۲- مرکب ( علاوه بر اسید های آمینه یک جزء غیر پروتئینی در ساختمانشان دارند).

پروتئین ساده مثل آلبومین شیر، گلوتامین گندم، گلوبولین تخم مرغ. پروتئین مرکب مثل کازئین شیر.

پروتئین ها در نگهداری و ساخت بافتها شرکت دارند. منابع پروتئین عبارتند از: ۱- گیاهی( ارزش کمتری دارند) شامل حبوبات، غلات و سیب زمینی ۲- حیوانی شامل گوشت، تخم مرغ، شیر و لبنیات. از سوختن ۱ گرم پروتئین در بدن ۴ کیلو کالری انرژی تولید می شود. پروتئین ها برای جذب در بدن به واحد های سازنده شان ( اسید های آمینه ) تجزیه می شوند.

علاوه بر موارد گفته شده بدن ما به ویتامینها، املاح و آب نیز نیاز دارد.

ویتامین ها به دو دسته تقسیم می شوند:

۱- محلول در آب شامل ویتامین C ( در مرکبات، گوجه فرنگی و سبزیجات دارای برگ سبز وجود دارد) ویتامین های گروه B شامل ( B1 ,B2 ,B6,B12,…..) . ویتامین C در متابولیسم بدن، جذب کلسیم و آهن در بدن نقش دارد. ویتامین B نقش آنزیمی در بدن دارد.

ویتامین B12 در گوشت ها، تخم مرغ، جگر و کره وجود دارد. ویتامین B1 در جوانه گندم وجود دارد.

۲- محلول در چربی شامل A ( در بینایی نقش دارد)، E ( نقش محافظتی در غشاهای بدن دارد)، D ( در جذب کلسیم و رسوب آن در استخوان نقش دارد)، K ( در انعقاد خون نقش دارد). ویتامین K در کاهو، شلغم و سبزیجات وجود دارد. ویتامین D در اشعه ماوراء بنفش خورشید، شیر و تخم مرغ وجود دارد. ویتامین A در زرده تخم مرغ، گوشت و سبزیجات وجود دارد. ویتامین E در سبزیجات، شیر و لبنیات وجود دارد.

منبع : تک اندام